Çözüm Gazeteciliği Kavramı ve Çözüm Gazeteciliği Hikayelerini Bulmak
Etkili çözüm gazeteciliği hikayeleri üretmek ve bu hikayeleri giderek yaygınlaştırmak; ama aynı zamanda, bu konsepte uymayan içeriklerin de ne olduğunu anlatarak çözüm gazeteciliği kavramını anlaşılır kılabiliriz.
Yalnızca tek bir insanın, makro düzeyde ‘toplum’ sorunsalına mükemmel bir cevap bulmasını bekleyen içeriklere bakarsanız ve çözüm gazeteciliği kavramını bu kapsamda ele alırsanız, büyük olasılıkla yanlış yoldasınız demektir. ‘Belirli bir sorunu’ ele alan ve salt ona odaklanan ‘tek bir insanın’ dahi mevcut oluşu, çözüm gazeteciliğinin ne olmadığı konusunda bize bir uyarı niteliğinde olmalıdır. Project Zoom programı kapsamında düzenlediğimiz çevrimiçi söyleşi serisinin ikincinde, Transitions’ın Genel Müdürü ve Genel Yayın Yönetmeni Jeremy Druker, çözüm gazeteciliği konseptini daha anlaşılır kıldı. İlk olarak bir tanım ile başlayabiliriz:
Çözüm gazeteciliği, mevcut toplumsal sorunlara verilecek yanıtlar hakkında kesin ve kanıta dayalı bir habercilik anlayışını içermektedir.
Anlaşılacağı üzere buradaki temel nokta, bireyden ziyade topluma ve hatta yalnızca belirli bir topluluk için işe yarayan tek bir çözümü övmek yerine, çözümü farklı bağlamlarda çoğaltma olasılığına odaklanmaktadır.
Çözüm Gazeteciliğinin Dört Ana Özelliği
Çözüm Gazeteciliği Programı Başkanı Lucie Černá tarafından açıklandığı gibi, bu tarz bir habercilik anlayışı/hikaye üreticiliği, yalnızca tek bir kişiden ve dolayısıyla tek bir çözümden ziyade önemli bir noktayı ön plana çıkarmaktadır. Böylesi bir perspektif ile değerlendirmek, çözüm gazeteciliği konseptine içkin olan yanıtın gerçek etkisine ilişkin bir ispat sunar; olumlu etki içeren ve tekrarlanabilen örnekler barındıran çeşitli fikirlere ışık tutar. Ve tüm bunlar, sihirli değnek etkisi yaratmaz, bunun yerine, olası çözümlerin zayıf yönlerinin nasıl üstesinden gelineceği konusundaki tartışmayı derinleştirmek için apaçık bir tartışma zemini sağlar.
Vurgulanması gereken bir diğer önemli nokta da, bu kurallara sıkı sıkıya uymadan bile, değişime giden sürece hala katkıda bulunabilecek çözüm odaklı hikayelerimiz olabileceğidir.
..ama ne tür bir değişimden söz ediyoruz?
Çözüm gazeteciliğin değişim teorisini ele aldığımızda, nihai hedefi politikacılara/politika yapıcılara ve karar alıcılara daha genel bir çerçevede kanıt odaklı bir destek sunmaktır. Eğer halk sorunun farkında değilse, geleneksel gazetecilik anlayışı daha etkili olabilir; ancak
bir soruna ilişkin olası yanıtlar hakkında farkındalık eksik olduğunda, o halde çözüm gazeteciliğini ve çözüm gazeteciliği örneklerini orada bulmak için doğru zaman! Son dönemde yaşanan pandemi sürecine dair örneklerden en belirgin olanı, Covid-19 sorununu herhangi bir pozitif açıdan ele alan haber miktarıdır ve bunların da çok azı çözümlerden bahsetmektedir. Şimdi bu tür bir haberciliğin ve içerik üreticiliğinin en etkili olabileceği zamandır!
Ve çözüm gazeteciliği hikayeleri ile başlamak için en iyi yer neresidir?
Belirli bir soruna kimin doğrudan dahil olduğunu bulmaya çalışın — bu kişiler o sorun üzerine çalışanlar mı veya sorunu analiz edenler mi, yoksa sadece bundan etkilenen kişiler mi? Bu konu üzerine düşünen uzman kişiler, akademik camia, yenilikçi ağlar, vakıflar ve derneklerde çalışan ilgililer ile temasa geçin veya gazetecilik hikayelerinin mevcut veri tabanına bakın. Bu hikayelerden yüzlercesi gün yüzüne çıkmayı bekliyor!
