Virüsün Ataerkili mi Olur?

Handan Uslu — Veri bilimci, makine mühendisi, ve kadinhaklari.org’un kurucusu. Washington DC ve New York City’de teknoloji sektörü ve sivil toplumda çalıştıktan sonra, Google’dan iş teklifi alarak İrlanda’ya taşındı. Google’ın Avrupa’daki genel merkezinde yapay zeka etiği, kullanıcı güvenliği ve dijital dolandırıcılık ile ilgili birçok projede yer aldı. 2018’de avukatlar, mühendisler ve insan hakları savunucularını bir araya getirerek, teknoloji temelli sosyal projeler üreten Kadın Hakları Dijital Veri Platformu’nu kurdu. Devlet ve sivil toplum tarafından elde edilemeyen verileri üretmek için altyapı ve metodolojileri geliştiriyor, oluşturdukları verilerini yayınlıyorlar. Project Zoom kapsamında Handan ve ekibi, HPV virüsünün görünmeyen bedelini araştıracak ve sağlık verilerini, toplumsal cinsiyet ekseninde inceleyecek.

Koronavirüs kaynaklı ölümler şu ana kadar 1 milyonu geçti, ve bütün dünyada çok hızlı bir aşı yarışı başladı. Ancak her yıl 270.000’den fazla kişinin ölümüne neden olan bir başka virüs var: HPV olarak bilinen human papilloma virüsü, rahim ağzı kanserine neden olarak sadece kadınları öldürüyor. Ancak doğru sağlık politikalarıyla, rahim ağzı kanseri engellenebilir. Önlenebilen nadir kanserlerden biri olduğu biliniyor.

HPV, bence oldukça ataerkil bir virüs, ve bunun tek nedeni çoğunlukla kadınlarda kansere yol açması değil. Öncelikle, kadınların “çok çocuk sahibi gibi olması, çok cinsel birlikteliği olması” gibi etkenler, rahim ağzı kanseri riskini arttırıyor. Yani HPV sadece “belli bir kadın tipi”ne zarar vermiyor, sanki her türlü kadını damgalayan gündelik eril bir şiddet.

Kadınlarda en çok can kaybına yol açan 2. kanser olmasına rağmen, toplumda bu konu ile ilgili diyalog az. Bunun ana nedeni, tabi ki HPV’nin çoğunlukla cinsel yolla bulaşan bir hastalık olması. Toplumun 50%sinden fazlasının bir noktada geçirdiği tahmin edilen virüs oldukça yaygın, ancak cinsel sağlık tabusu yüzünden kadınları zorlu bir süreç bekliyor.

Koronavirüs gibi temasın azaltılması üzerine bir sağlık politikası izlenmiyor. Jinekologların tavsiyeleri şu yönde: kadınların korunması ve kansere evrilen hücrelerin erkenden tespit edilmesi için düzenli olarak muayene yapılması. Eğer hücrelerde bozulma başlamışsa, gerekli işlemlerin gerçekleştirilmesi.

HPV’den korkma şeklinde açıklamalar yapılıyor zaman zaman ama HPV’den korkmamak o kadar kolay değil. Kadın ile kadın muayenesi arasında uzun ve çetrefilli bir yol var. Öncelikle cinsel olarak aktifleşen kadının, düzenli olarak kontrole gitmesi gerektiğine dair bilgilendirilmesi gerekli. Bunun için konunun sağlık politikalarında kadın sağlığı önceliklendirilmeli ve kampanyalar gerçekleştirilmeli.

Jinekologa gitmek isteyen kadının da önünde engeller var: Devlet hastanelerinde yaşanan tecrübe ile özel hastane tecrübesi arasındaki fark, özel hastane ücretini denkleştirmek, cinsel partner ya da eş ile konunun sağlıklı olarak konuşabilmesi gibi. Kadın sağlığını toplumsal cinsiyet açısından ele alacağımız belgeselde, bu konulara değineceğiz