İklim Krizinde Doğaya Dönüş Olasılığı: Pirinç Tarımı

Fatma Çelik — 1987, Diyarbakır doğumlu. 2009 yılından bu yana Diyarbakır’da rehber öğretmen olarak görev yapıyor. Çeşitli sivil toplum kuruluşlarında gönüllü olarak çocuk ve kadın çalışmaları yürüttü. 2012 yılından itibaren Narphotos fotoğraf ajansıyla birlikte belgesel fotoğraf ve videolar üretti. Genel olarak göç, kimlik, hafıza, ekoloji, toplumsal cinsiyet gibi meselelerin etrafında işler üretiyor. 2014'te Musa İrşi ile birlikte yönettiği Güvenli Bir Film ve Aylin Kızıl ile birlikte yönettiği 2020 yapımı Bir Tribün Hikayesi adlı kısa belgeselleri var. Ürettiği fotoğraf projelerine buraya tıklayıp göz atabilirsiniz. Fatma bir süredir çeperinde dolaştığı göç, ekoloji ve hafıza meselelerine denk gelen “Doğaya Dönüş” projesini çeşitli filmlerde ve TV programlarında kameramanlık yapan, kurgucu ve yardımcı yönetmen olarak çalışan Mehmet Emin İsi ve Aylin Kızıl ile birlikte ve Project Zoom desteğiyle yürütüyor. Diyarbakır ve çevresindeki hikayeler üzerinden su, göç, kimlik, hafıza ve toprak meselelerine yakından bakan Doğaya Dönüş projesinin bir web sayfası ile paylaşımı hedefleniyor.

İnsanlığın yerleşik hayata geçmesi sürecinin temelini oluşturan tarım faaliyetleri aynı zamanda kültürü de şekillendirmiştir. İlk çağlardan bugüne bereketli topraklara sahip Mezopotamya bereketli hilal olarak anılıyor. Bir yay gibi uzanan bu hilalde yer alan Karacadağ bölgesi Diyarbakır, Urfa ve Mardin’in ortasında bulunmaktadır.

Bazı kaynaklara göre 12 bin yıl, bazılarına göre ise 10 bin yıl önce ekildiği düşünülen buğdayın bir çeşidi olan Siyez, bugün kullandığımız modern buğdayın atası olarak kabul ediliyor. Siyez buğdayının ilk olarak Karacadağ’da kültüre alındığı düşünülmektedir. Kendine has volkanik bazalt yapıya sahip Karacadağ bölgesinde sınırlı tarım faaliyetleri yapılabilmekle birlikte pirinç üretimi önemli yer tutmaktadır.

Karacadağ pirinci yıllardır çiftçiler tarafından bilek gücü ile ekilip biçilmekte ve Karacadağ da çıkan soğuk kaynak suları ile sulanmaktadır.

Pirinç tarımı suya dayanmaktadır. Son yıllarda Karacadağ bölgesini saran doğal kaynak suyu fabrikaları büyük sondajlar kazarak bölgenin suyunu tüketmektedir. Pirinç ekimi de bundan nasibini almaktadır. Pirinç üreticileri bir yandan bununla cebelleşirken bir yandan da kendi geleneksel yöntemlerinin dışında Karacadağ’ın uzağında baraj suları ile sulanan ekim ve biçimi makineler ile yapılan pirinçlerin Karacadağ pirinci olarak pazarlanmasından şikâyetçiler.